تنظیم دقیق بلوغ جنسی در گله های مادر

رسیدن بهبلوغ جنسی مناسب در گله تنها به یک عامل بستگی ندارد بلکه به نظر می رسد عواملمتعددی روی آن تاثیر میگذارند مهمترین عوامل شامل : سلامتی گله ، یکنواختی قابلتوجه و افزایش مناسب وزن هفتگی می باشند مهمتر از عوامل قبلی ، همزمانی بلوغ جنسیبین خروسها و مرغها می باشد برای تنظیم دقیق بلوغ جنسی در مرحله پرورش چگونه میتوان عمل کرد ؟

تصور کنید شما یک گله مرغ مادر گوشتی شامل هر دو جنس را که به سالن دوره تولید منتقل می شوند دریافت می کنید و به عنوان مدیر تولید تمایل دارید نهایت کوشش خود را برای بدست آوردن یک حداکثر مناسب تولید و تداوم آن انجام دهید بنابراین بسیار مشتاق خواهید بود بدانید این پرندگان در 20 هفته گذشته چگونه پرورش یافته اند به محض اینکه گله به تولید می آید و شروع به گذاشتن اولین تخم میکند الگوی تخمگذاری ، سرعت افزایش تولید ، سرعت پایین مصرف غذا و میزان باروری تخم مرغها ممکن است با آنچه که ما انتظار داشته ایم مطابقت نداشته باشد به عنوان مثال بیشتر از چهار هفته طول می کشد تا تولید تخم مرغ به 70 درصد برسد بعد از آن افزایش تولید ثابت می ماند و گله هرگز به 80 درصد تولید نمی رسد این نتایج سوال برانگیز می باشند .

 زمان آزمایش

به عنوان یک قاعده کلی گله ای با بلوغ جنسی مناسب باید در فاصله 5 الی 70 درصد تولید ، حداقل دارای میانگین افزایش تولید روزانه 5/2 درصد باشد به عبارت دیگر اگر تمام شرایط مطلوب باشند در کمتر از چهار هفته گله به 70 درصد تولید می رسد . مهمترین و حساسترین دوره در هر گله مادر ، مرحله بین 71 الی 80 درصد تولید خواهد بود که آن را زمان آزمایش می نامیم در طول این مدت متوجه خواهیم شد که آیا تمام تلاشهای ما در 30 هفته گذشته در مسیر درست به کار گرفته شده است یا خیر در طول این دوره بحرانی تولید باید روزانه یک درصد افزایش داشته باشد و میزان باروری باید به بالاتر از 95 درصد برسد وقتی چنین حالتی اتفاق بیفتد می توان گفت که گله به موقع و به صورت موفقیت آمیز به بلوغ رسیده است بعد از رسیدن به سطح 80 درصد تولید تا حداکثر آن گله باید روزانه 25/0 درصد افزایش تولید داشته باشد این الگو به عنوان یک اصل در لاینهای ژنتیکی مختلف مورد استفاده در سراسر دنیا کاربرد دارد اگر گله مادر از این الگو پیروی نکند بایدچگونگی مدیریت گله را در مزرعه پرورش نیمچه ها مورد بررسی قرار داد توضیح این مطلب که چرا بعضی از گله ها چهره ضعیفی از تولید را نشان می دهند دشوار است با این وجود یکی از مهمترین عوامل تاخیر در یکنواختی بلوغ جنیسی است که به چند دلیل روی می دهد این دلایل می توانند شامل موارد ذیل باشند :

 عدم اطلاع از تاریخچه گله

در روش پرورش نیمچه در مزرعه ای با مدیریت مجزا و سپس انتقال آن به مزرعه تولید بسیاری از مدیران در کسب تاریخچه گله ای که دریافت کرده اند مشکلاتی دارند جهت مدیریت یک گله دوره تولید لازم است از وضعیت آن در 20 هفته دوره پرورش اطلاعات کافی داشته باشیم هر مدیر دوره تولید باید قبل از رسیدن گله به مزرعه شناخت کافی ازآن داشته باشد حتی توصیه شده است که در طول دوره پرورش هنگامی که پرندگان در سنین بحرانی 4و 10 و 15 هفتگی می باشند از مزرعه نیمچه ها و خروسها بازدید به عمل آید جهت تنظیم دقیق جیره در دوره تولید باید تا حد امکان از نحوه پرورش گله اطلاع داشته باشید این اطلاعات شامل چگونگی افزایش وزن هفتگی ، مصرف غذا ، یکنواختی ، برنامه بهداشتی ، میزان مرگ و میر ، نژاد مرغ و خروس ، وضعیت سالن و نوع سیستم پرورش و غیره می باشد بارها مشاهده گردیده است که پرورش دهنده از نژاد مرغ و خروس اطلاعی نداشته است .

 یکنواختی

این یک حقیقت انکار ناپذیر است که هماهنگ کردن بلوغ جنسی گله های مرغ و خروسی که از یکنواختی بالایی در محدوده 10 درصد برخوردار هستند آسانتر و اقتصادی تر است البته در شرایطی که وزن مرغها و خروسها ایده آل باشد هماهنگی بلوغ جنسی افزایش می یابد خروسها درهر سنی باید حدود 30 تا 50 درصد سنگین تر از مرغها باشند جوجه های مادر باید از یک گله اجداد تهیه شوند و از روز اول یکنواخت باشند پس از رسیدن به مزرعه یک نمونه 100 قطعه ای از جوجه ها باید به صورت انفرادی وزن کشی و ضریب پراکندگی محاسبه شود این ضریب در جوجه مادر در یک روزگی باید کمتر از 8 درصد باشد وقتی گله ای در آغاز از سلامتی و یکنواختی مناسب برخوردار باشد آسانتر می توان آن را در تمام طول زندگی یکنواخت نگه داشت شما به عنوان مدیر باید تلاش کنید تا گله مادر یکنواختی از یک گله اجداد تهیه نمائید اگر ظرفیت مزرعه شما زیاد است تامین کننده جوجه باید اطلاعات کافی در باره این که جوجه ها از چه گله ای و با چه سنی تهیه شده اند به شما بدهد تا بتوانید با کسب این اطلاعات مهم سالن پرورش را به جایگاههایی تقسیم کرده پرندگان را بر اساس آن توزیع نمایید . رسیدن به یکنواختی گله به عنوان خاتمه کار تلقی نمی شود بلکه این امر باید تا رسیدن به بلوغ جنسی در سن و وزن مناسب ادامه یابد هر چه گله یکنواخت تر باشد تعداد تخم مرغ تولید شده به ازای هرمرغ بیشتر خواهد شد نتایج ارائه شده درجدول 1 که از چهار گله مادر بدست آمده است نشان می دهند که چگونه تغییرات درصد میانگین یکنواختی در 20 هفته می تواند بر تعداد کل تخم مرغ های تولیدی به ازای هر مرغ در 40 هفته تولید تاثیر بگذارد .

 جدول 1- اثر یکنواختی بر تولید تخم مرغ به ازای هر مرغ در شروع تخمگذاری

 نمودار رشدو اهمیت ترکیب بدن

معیارها یا ارزشهای ثابت شده جهت ارزیابی نیمچه ها تا شروع تخمگذاری و در خروسها تا زمان جفت گیری تعیین نشده است برای سالها ، وزنهای هفتگی جهت تشخیص بلوغ جنسی درگله ، به اشتباه مورد استفاده قرار می گرفت با این وجود امروزه در نژادهای جدید منحنی رشد دارای اهمیت زیادی می باشد نشان داده شده است پرندگانی که چندین هفته خارج ازمحدوده وزنی مورد نظر هستند می توانند ترکیب بدنی متفاوتی داشته باشند که ممکن است بر بلوغ جنسی وتولید تخم مرغ تاثیر داشته باشد . رسیدن به بلوغ جنسی کاملا منحصر بفرد است و فقط با افزایش وزن بدن حاصل نمی شود بافتهای مختلف باید در سن معین رشد نموده ترکیب ساختمانی مناسبی پیدا کنند در هفته های اول زندگی پرندگان باید ترکیبی از اسکلت ، بافت نرم مانند ماهیچه ها و احشا رشد نمایند با این وجود در شروع بلوغ جنسی ، اندمهای تناسلی پرندگان مانند بیضه ها ، تخمدان و فولیکولها به مراتب بیشتر از سایر اندامها رشد می نمایند به همین جهت شکل بدن ، عضله و بافتهای احشایی غیر تناسلی باید قبل از شروع رشد بافت تولید مثلی ، رشد کرده باشند تلاش برای جبران یا تصحیح رشد بافتهای غیر تناسلی بعد از 14 هفتگی موجب تولید پولتی با ترکیب بدنی غیر طبیعی و نامطلوب می شود  در این صورت رشد بافتهای تناسلی محدود می شود و بر بلوغ جنسی مرغها و خروسها تاثیر نامطلوب خواهد گذاشت بنابراین باید سعی شود تا پرندگان در هر سنی به وزن مناسب آن برسند نشانه های دیگری که برای تعیین درجه بلوغ جنسی به کار می روند شامل طول جناغ و تعداد پرهای اولیه ریخته شده می باشند اختلال در ریزش پرهای هورمونهای جنسی است که می تواند ناشی از کمبود مقداردان و نرسیدن به جثه مناسب قبل از بلوغ جنسی باشد .

 اهمیت وزن بدن

بهترین گله های مادر در زمان بلوغ جنسی ، گله هایی هستند که از نور مطلوب ، یکنواختی ، تغذیه خوب وسلامت مناسب برخوردار باشند همراه با پیشرفت درعلم ژنتیک ، امروزه گله های مادر حساسیت بیشتری نسبت به برخی از استرسهای مدیریتی دارند که ممکن است تاثیرمنفی در رسیدن به وزن مناسب هفتگی داشته درنهایت درترکیب و شکل کلی بدن موثر باشد نگه داشتن وزن بدن در محدوده وزنی مناسب نباید به یک دوره 20 هفته ای محدود شود بلکه باید در طول دوره زندگی ادامه یابد مفهوم تنظیم دقیق بلوغ جنسی حفظ و تداوم تمایلات جنسی در طول زندگی مطابق با سن پرنده تا پایان دوره تولید می باشد خروس سنگین نمی تواند جفت گیری کند و مرغ سنگین تمایل به جفت گیری نشان نمی دهد در این حالت نه تنها تولید تخم مرغ کم می شود بلکه بیشتر تخم مرغ ها بدون نطفه بوده و از شکل و کیفیت پایین برخوردار می باشند .در حال حاضر تنها راه انتخابی برای کنترل وزن ، استفاده از محدودیت غذایی است محدودیت غذایی یک استرس است که نه تنها پرنده را لاغر نگه می دارد بلکه ترشح هورمونهای جنسی مختلف را به تاخیر می اندازد بنابراین با استفاده از روشهای مختلف محدودیتهای غذایی در صنعت طیور میزان متابولیسم پرنده کاهش می یابد و بلوغ جنسی به تاخیر خواهد افتاد اگر در 20 هفتگی متوجه سنگینی وزن مرغها و خروسها شویم تصمیم گیری در مورد تصحیح آن بسیار دیر خواهد بود گله های مادر حداقل باید تا سن 30-35 هفتگی افزایش وزن هفتگی مشخصی داشته باشند پس از آن افزایش وزن آنها باید خیلی کم و یا ثابت باشد ولی وزن آنها هرگز نباید کاهش یابد تا قادر به تامین نیازهای متابولیکی در حال افزایش خود باشند این که مرغها و خروسها نباید در طول زندگی خود در هیچ زمانی کاهش وزن داشته باشند یک اصل قطعی است کاهش وزن در طول دوره رشد سبب به تاخیر افتادن بلوغ جنسی می شود کوشش برای تصحیح وزن بدن با محدود کردن جیره بعد از 20 هفتگی یا کمی قبل از آن سبب کاهش تولید خواهد شد و اثرات منفی بر اندازه تخم مرغ باروری و آهنگ تولید تخم مرغ خواهد داشت . در دوره رشد ، مرغها و خروسها باید بر اساس افزایش وزن بدن تغذیه شوند زمانی که مرغها شروع به تخمگذاری می نمایند باید علاوه بر وزن بدن متناسب با درصد تولید هفتگی تغذیه شوند از آنجایی که مصرف کم یا زیاد جیره هر دو بلوغ جنسی تاثیر می گذارند تنظیم دقیق جیره یک کار ظریف و دقیق خواهد بود .

 تحریک نوری و انتقال

فصل ، نوع روشنایی مورد استفاده دوره نوردهی ، شدت ، نوع سالن ، تعداد و چگونگی افزایش ساعات روشنایی ، در شروع بلوغ جنسی و تداوم آن تاثیر می گذارند چگونگی تحریک نوری مرغها و خروسها در 18-20 هفتگی یک هنر می باشد و از اهمیت خاصی برخوردار است در رابطه با عملکرد مرغها پاره ای محدودیتهای بیولوژیک وجود دارد که باید به آنها توجه نمود یکی از بیشترین غفلتها به تخم آوردن پرندگان بدون توجه به شکل و جثه آنهاست افزایش تحریک نوری در طول دوره پرورش باید در محدوده توصیه های نژادی باشد اگر چه خروسها فقط 10 درصد از هر گله مادر راتشکیل می دهند در تمام تصمیمهای مدیریتی باید آنها را مد نظر قرار داد برای همزمانی مطلوب بلوغ جنسی بهتر است خروسها را یک هفته قبل از مرغها منتقل کرده تحریک نوری داد مطمئن شوید که مرغها و خروسها حداقل 50-100 لوکس نور یکنواخت دریافت می کنند برای رسیدن به بلوغ جنسی مطلوب انتقال گله های مادر از مزرعه پرورش به مزرعه تولید نقش مهمی ایفا می کند باید به خاطر داشت که در این سن مرغها و خروسها دستخوش تغییرات فیزیولوژیکی فوق العاده ای می شوند آنها در هیچ مرحله ای از زندگی خود به اندازه این سن حساس نیستند رسیدن به بلوغ جنسی مناسب درگله تنها به یک عامل متعددی بر آن تاثیر می گذارند بنابراین مراقبت صحیح از پرندگان از روز اول زندگی و پرورش آنها در محیط آرام و عاری از استرس بسیار اهمیت دارد .