اهداف

1- زارعین سیب زمینی کار با آفات و بیماریهای مهم سیب زمینی آشنا می شوند.

2- زارعین سیب زمینی کار با روشهای مختلف مبارزه وکنترل آفات و بیماریهای سیب زمینی آشنا می شوند.

بیماریهای مهم سیب زمینی

پوسیدگی ریشه

علائم بیماری:

 علائم بیماری در روی غده سیب زمینی نیز به صورت تشکیل اسکلروت های سیاه رنگی است که سطحی بوده و با آب شسته نمی شوند. زمانی که غده های آلوده به اسکلروت در خاکهای مرطوب کاشته شوند جوانه های روی غده می میرند و یا در رشد آنها وقفه ایجاد می شود. در روی ساقه هایی که از غده آلوده می رویند زخم ایجاد می شود. علائم این بیماری در مزرعه به صورت کوتولگی بوته، ارغوانی شدن برگها، پیچیدگی و زردی برگها در بوته های آلوده دیده می شوند. مناسبترین حرارت برای جوانه زنی اسکلروت ها 23 درجه میلی گراد است. این بیماری علاوه بر سیب زمینی بسیاری از گیاهان زراعی دیگر از جمله حبوبات، گیاهان روغنی، پنبه و کلم را نیز آلوده می کند.

عامل بیماری: عامل بیماری قارچ  Rhizoctonia solani  می باشد.

مبارزه:

الف) کاشت غده های سالم و عاری از اسکلروت

ب) ضد عفونی غده های بذری با استفاده از سموم قارچکش

ج) عدم کشت سیب زمینی به مدت 3 تا 4 سال در زمینهای آلوده

پوسیدگی خشک سیب زمینی

علائم بیماری:

علائم معمولا یک ماه بعد از انبار کردن غده ها به صورت لکه های قهوه ای بر روی غده ها به ویژه در محل زخمها دیده می شوند. به تدریج پوست روی لکه فرورفته و چروکیده شده و غده ها به حالت مومیایی در می آیند. غده ها در طول دوره انبار کردن به این بیماری حساس تر می باشند. توسعه بیماری در رطوبت نسبی بالای 70 درصد و حرارت 15 تا 20 درجه سریعتر صورت می گیرد. استفاده ازکودهای فسفره از پیشرفت بیماری می کاهد ولی استفاده بی رویه از کودهای پتاسه و ازته در مزرعه باعث حساسیت غده ها می گردد. این بیماری یکی از بیماریهای مهم سیب زمینی بوده و بیش از 20 درصد سیب زمینی هایی که در بازار به فروش می رسند به صورت پنهان و آشکار به این بیماری مبتلا هستند.

عامل بیماری:

 این بیماری توسط دو گونه قارچی Fusarium solani  و Fusarium roseum ایجاد می شود.

مبارزه:

الف) جلوگیری از زخم شدن غده ها در زمان برداشت

ب) ضد عفونی غده های بذری با استفاده از سموم قارچکش

ج) جداکردن غده های آلوده و سالم در انبار

ج) ضد عفونی انبار

د) تهویه مناسب و حفظ دمای  انبار در درجه حرارت 4 تا 7 درجه سانتی گراد

لکه موجی سیب زمینی

علائم بیماری:

بر روی برگها علائم به صورت لکه های قهوه ای رنگ با دوایر متحدالمرکز موجی و با حواشی کلروتیک دیده می شوند. لکه ها به  سرعت توسعه پیدا کرده و ممکن است تمام اندامهای هوایی گیاه حالت سوخته به خود گیرند. در غده ها  علائم به صورت لکه های سیاه فرورفته و با حواشی مشخص دیده می شوند. بافت زیر لکه ها قهوه ای رنگ شده و به حالت اسفنجی در می آید.

عامل بیماری:

عامل بیماری قارچ Alternaria solani  می باشد.

مبارزه:

الف) کاشت بذر سالم و ضد عفونی شده 

ب) برقراری تناوب 2 تا 3 ساله

ج) جمع آوری بقایا و انهدام آنها

د) سمپاشی بوته های دارای علائم با استفاده از سموم قارچکش مسی

پژمردگی بوته سیب زمینی

علائم بیماری:

 علائم معمولا از اواسط تا اواخر فصل بر روی بوته های سیب زمینی ظاهر می شوند. علائم بیماری به صورت پژمردگی و پیچیدگی برگها در یک طرف بوته و زردی بافتهای بین رگبرگی دیده می شوند. زردی برگها معمولا از پائین بوته شروع شده وبه طرف بالا پیشرفت می کند. برگهای بوته آلوده به تدریج خشک شده و به ساقه آویزان باقی می مانند. آوندهای چوبی در ریشه، ساقه و علی الخصوص در طوقه تغییر رنگ داده و به رنگ قهوه ای در می آیند.

عامل بیماری: این بیماری توسط سه گونه قارچی Fusarium eumarti٬Fusarium oxysporum   و  Fusarium avenaceum ایجاد می شود.

مبارزه:

الف) برقراری تناوب زراعی با استفاده از غلات

ب) جلوگیری از زخم شدن غده ها در زمان برداشت

ج) جمع آوری بقایا و انهدام آنها

د) کاشت بذر سالم و ضد عفونی شده 

ه) تنظیم دوره های آبیاری

جرب معمولی سیب زمینی

علائم بیماری:

 دو نوع علائم از این بیماری به نامهای جرب سطحی و  جرب عمیق بر روی غده های سیب زمینی دیده می شوند. در جرب سطحی ابتدا اندازه لکه ها کوچک است ولی بعد لکه ها به هم متصل شده و به رنگ قهوه ای و چوب پنبه ای در آمده و سطح زیادی از پوست غده را می پوشانند. در جرب عمیق زخمهای فرورفته ای در غده ها ایجاد می شوند. ارقام پوست نازک به این بیماری حساس تر هستند. عامل بیماری بر روی چغندر، کلم، هویج، بادمجان، پیاز، ترب، شلغم و اسفناج نیز بیماریزا می باشد.

عامل بیماری:

عامل بیماری باکتری Streptomyces scabies می باشد. عامل بیماری زا مدتهای طولانی در خاک زنده مانده و از طریق غده های آلوده، آب، باد و ادوات کشاورزی آلوده به سایر نقاط انتقال می یابد.

مبارزه:

الف) کاشت بذر سالم در زمینهای غیر آلوده

ب) برقراری تناوب زراعی با استفاده از سویا و یونجه  

ج) تنظیم pH خاک بین 5 تا 3/5

د) تنظیم دوره های آبیاری

ه) کاشت ارقام مقاوم

 پژمردگی باکتریائی سیب زمینی

علائم بیماری:

علائم این بیماری به صورت پژمردگی و سبز خشک شدن کل بوته ظاهر می شود. گاهی در اندامهای هوایی هیچگونه علائمی دیده نمی شود ولی در غده ها آثار بیماری به صورت سیاه شدن آوندها مشاهده می گردد. چنانچه غده آلوده برش داده شود ترشحات باکتری به صورت قطرات سفید رنگی از آوندها خارج می شوند. غالباﹰ در ناحیه چشم غده ها مواد چسبنده ای خارج می شود که باعث چسبیدن خاک به محل آلودگی می شود. عامل بیماری زا در گیاهان گوجه فرنگی، توتون و بادمجان نیز ایجاد بیماری می کند.

عامل بیماری: عامل بیماری باکتری Ralstonia solanacearum  می باشد. عامل بیماری زا در غده های آلوده سیب زمینی و علف های هرز مزرعه سیب زمینی زمستان گذرانی می کند.

مبارزه:

الف) کاشت بذر سالم در زمینهای غیر آلوده

ب) برقراری تناوب زراعی 5 ساله با استفاده ازگیاهان غیر میزبان

ج) مبارزه با علفهای هرز مزارع سیب زمینی  

پوسیدگی نرم سیب زمینی

علائم بیماری:

علائم این بیماری در اندامهای هوایی به صورت کوتولگی، پژمردگی و مرگ اندامهای هوائی دیده می شوند. علائم بر روی غده ها ابتدا به صورت لکه های کوچکی دیده می شوند که به تدریج بزرگ شده تاول زده به نظر می رسند. سطح خارجی غده های آلوده ممکن است سالم به نظر برسد ولی داخل آن به توده ای نرم و لزج تبدیل می گردد. اگر پوست غده شکافته شود مایع لزجی بیرون می آید. معمولاﹰ بعد از مدتی از غده های آلوده بوی بدی به مشام می رسد. در هوای خشک غده های آلوده خشک و چروکیده می شوند. عامل بیماری زا در گیاهان گوجه فرنگی، بادمجان، خیار، کدو، هویج، پیاز، ترب،کرفس، کاهو، اسفناج و کلم نیز ایجاد بیماری می کند.

عامل بیماری: عامل بیماری باکتری Pectobacterium carotovorum  می باشد. باکتری عامل بیماری در غده های آلوده سیب زمینی باقی مانده در انبار و خاک زمستان گذرانی می کند.

مبارزه:

الف) رعایت بهداشت زراعی به صورت جمع آوری غده های باقی مانده در خاک و انهدام آنها

ب) اجرای تناوب زراعی با استفاده از غلات و سایر گیاهان غیر حساس

ج) تنظیم دوره های آبیاری و عدم آبیاری زیاد

سیب زمینی:  Y ویروس

علائم بیماری:

دامنه انتشار این ویروس در ایران بیشتر از سایر ویروسهای سیب زمینی است. علائم این بیماری به صورت زردی برگها، موزائیک خفیف، ریزش برگها، کوتولگی بوته و لوله ای شدن برگها ظاهر می شوند. در دماهای زیر 10 درجه وبالای 25 درجه علائم محو می گردند.

عامل بیماری:

عامل این بیماری ویروس Y سیب زمینی (PVY) می باشد. عامل بیماری توسط شته ها انتقال می یابد. این ویروس به آسانی توسط شیره گیاهان آلوده و ادوات کشاورزی آلوده نیز منتقل می شود.

مبارزه:

الف) کاشت بذر سالم

ب) مبارزه با شته ها با استفاده از سموم سیستمیک به محض مشاهده آغاز آلودگی شته ای

ج) مبارزه با علفهای هرز مزارع سیب زمینی 

   ویروس پیچیدگی برگ سیب زمینی:

علائم بیماری:

علائم این بیماری معمولاﹰ بر روی برگهای جوان ظاهر می شوند. در بوته های آلوده برگها ایستاده، پیچیده و کمرنگ شده و به تریج به حالت ترد، خشک و چرمی درآمده و صدای کاغذ می دهند. در برخی از ارقام برگهای مسن نیز به رنگ ارغوانی درمی آیند. علائم این بیماری در اواخر فصل رشد ناپدید می گردند. 

عامل بیماری:

عامل بیماری، ویروس پیچیدگی برگ سیب زمینی (PLRV) می باشد. ویروس عامل بیماری توسط شته ها، پیوند و غده های آلوده انتقال می یابد ولی توسط شیره گیاهان آلوده و ادوات کشاورزی قابل انتقال نمی باشد.

مبارزه:

الف) کاشت بذر سالم

ب) مبارزه با شته ها با سموم سیستمیک به محض مشاهده آغاز آلودگی شته ای

 بیماری های مهم سیب زمینی (آموزشی)